در بین همسایگان افغانستان، پاکستان کشوری است که علاقه مندی زیادی برای خروج امریکا و توافق میان این کشور و گروه طالبان دارد. اما این علاقه مندی آرزوی صلح برای افغانستان نیست، بلکه رویا پردازی برای افزایش عمق استراتژیک پاکستان است. در این مطلب قصد داریم نگاهی به اهداف پاکستان در افغانستان پساتوافق داشته باشیم.
در بین همسایگان افغانستان، پاکستان کشوری است که علاقه مندی زیادی برای خروج امریکا و توافق میان این کشور و گروه طالبان دارد. اما این علاقه مندی آرزوی صلح برای افغانستان نیست، بلکه رویا پردازی برای افزایش عمق استراتژیک پاکستان است. در این مطلب قصد داریم نگاهی به اهداف پاکستان در افغانستان پساتوافق داشته باشیم.
عمق استراتژیک چیست؟
عمق استراتژیک اشاره به فاصله میان میدان اصلی نبرد و مراکز حیاتی یک کشور فرضی دارد. هرچه عمق استراتژیک یک کشور باشد فاصله میان مراکز حیاتی از جمله جمعیت، مراکز اصلی شهری و تاسیسات حیاتی آن نیز از میدان نبرد بیشتر خواهد بود. از این رو کشورها عمدتا علاقه مند هستند با بهره گیری از وسعت سرزمینی خود یا با توسعه نفوذ خود در خارج از سرزمین اصلی، عمق استراتژیک خود را گسترش دهند.
افغانستان عمق استراتژیک و طالبان ابزار استراتژیک پاکستان
ایده عمق استراتژیک در پاکستان توسط جنرال میرزا اسلم بگ طرح ریزی شده است. پاکستان به صورت طبیعی فاقد عمق استراتژیک است و باتوجه به تصاحب سلاح هسته ای و موشک بالستیک توسط هند و پاکستان، درگیری مستقیم بین این دو کشور میتواند ویرانگر باشد. از این رو هم پاکستان و هم هند علاقه مند هستند تا از افغانستان به عنوان میدان رقابت خود بهره بگیرند.
پاکستان در این بین از ابزار موثری برای تحت فشار قرار دادن هند در افغانستان بهره مند است، طالبان. طالبان میتواند با استفاده از چندین روش اقدامات و طرح های هند در افغانستان را با مانع رو به رو سازد. در بعد فرهنگی طالبان میتواند برنامه های فرهنگی هند از جمله دوره های آموزشی و یا برنامه های تلویزیونی را مختل سازد. همچنین با افزایش نفوذ سیاسی خود، طالبان میتواند سیاست افغانستان را بیش از هند به سمت اسلام آباد متمایل سازد. چرا که هند تاکنون تلاش کرده است از طریق اجرای سیاست های فرهنگی، افزایش نفوذ کریکت، برنامه ریزی آموزشی و افزایش مخاطبان بالیوود در افغانستان، نفوذ فرهنگی خود را در این کشور توسعه ببخشد.
از سوی دیگر طالبان با بهره گیری از عملیاتهای رزمی و اطلاعاتی خود نیروهای مخالف پاکستان در افغانستان را که به احتمال زیاد با سرویسهای مخفی هند نیز همکاری دارند را شناسایی کند. نمونه چنین اقداماتی میتواند کاهش حمایت ها از جنبش هایی مانند جنبش تحفظ پشتون باشد که اعضای آن با وجود تنش شدید با پاکستان، در مراسم تحلیف اشرف غنی شرکت کردند.
احتمال همکاری چین و پاکستان در مقابله با هند
این احتمال وجود دارد که پاکستان بتواند حمایت چین دیگر رقیب هند را جلب کرده و هر دو کشور اقدام به حمایت از جریان طالبان در برابر نفوذ هند در افغانستان کنند. چین از توانایی بالایی برای برقرار روابط تجاری با طالبان و به صورت ویژه سرمایه گذاری در بخش معدن برخوردار است. همچنین چین نیز که خود به دنبال گسترش نفوذ در غرب آسیا است، از عدم توسعه نفوذ هند در افغانستان استقبال خواهد کرد. با این حال چین نگران عواقب بی ثبات ساز قدرت گیری طالبان نیز هست. امری که موجب شد این کشور به موافقتنامه طالبان و امریکا با دیده تردید نگاه کند.
در چنین شرایطی در صورت دریافت تضمین های اساسی از سوی پاکستان در خصوص کنترل طالبان و اقدامات این گروه علیه چین، ممکن است نسبت به سرمایه گذاری مالی و همکاری اقتصادی با طالبان اقدام کند. امری که خود به معنای افزایش قدرت طالبان و نفوذ پاکستان خواهد بود.
با صلح و یا جنگ، در یک افغانستان آشوب زده پاکستان به منافع خود خواهد رسید
باتوجه به طرح پاکستان برای بهره گیری از طالبان به عنوان ابزار نفوذ خود در افغانستان، طبیعی است که این کشور از تضاد و شکاف سیاسی در کابل حمایت کند. شکاف سیاسی موجود در کابل به طالبان این امکان را می دهد که با قدرت بیشتری در برابر سایر بازیگران، در مذاکرات بین الافغانستانی شرکت و اهداف خود را پیگیری کند. در صورت موفقیت مذاکرات صلح پاکستان میتواند از مزایای افزایش قدرت طالبان و تاثیر گذاری آن بر سیاست افغانستان بهره مند شود.
از سوی دیگر در صورت شکست مذاکرات صلح، پاکستان که تا کنون با حمایت از گروه طالبان و فراهم کردن پناهگاههای امن برای این گروه و رهبران القاعده همچون اسامه بن لادن، نقش مهمی در طولانی شدن و عدم موفقت اقدامات نیروهای امنیت ملی افغانستان داشته است، اطمینان خاطر خواهد داشت که ادامه ناامنی و آشوب در افغانستان مانع گسترش منافع هند در این کشور خواهد شد.
نویسنده: منوچهر شفیعی، کارشناس مسائل افغانستان و تروریسم
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/14538
تگ ها:
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
